پیام نو| مهدی فیضی صفت - روز گذشته 22 مهرماه سال 1399، جلسه‌ای با محوریت خصوصی‌سازی سرخابی‌ها برگزار شد. وزیر ورزش و جوانان بار دیگر بر لزوم واگذاری دو باشگاه بزرگ پایتخت به بخش خصوصی تأکید کرد؛ وعده‌ای که سال‌هاست از سوی مسعود سلطانی‌فر و پیش‌تر محمود گودرزی، وزیر وقت ورزش مطرح شده، اما هنوز به سرانجام نرسیده و استقلال و پرسپولیس همچنان زیر چتر دولت اداره می‌شوند و البته با مشکلات عدیده مالی دست و پنجه نرم می‌کنند.

سلطانی‌فر روز گذشته از تلاش شبانه‌روزی برای حسابرسی سال‌های مختلف و تهیه گزارش مالی سرخابی‌ها برای ورود به بازار بورس خبر داد، اما تجربه نشان داده دولت با وجود وعده‌های گوناگون برای خصوصی‌سازی این دو باشگاه، در عمل تمایلی به واگذاری آنها ندارد.

4 مزایده بی‌سرانجام

زمستان سال 1393 و بهار سال 1394، چهار مزایده برای واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس برگزار شد، اما کلیدواژه‌ای مشترک اجازه نداد سرخابی‌ها از مالکیت دولت خارج شوند. مزایده سرخابی‌ها بار اول 27 بهمن و بار دوم 19 اسفند سال 93 برگزار شد، ولی بی‌نتیجه ماند. سازمان خصوصی‌سازی 9 و 29 اردیبهشت سال 94 نیز دو مزایده ناکام دیگر برگزار کرد، اما کلیدواژه «اهلیت»، هر بار روند واگذاری را متوقف و خریداران را ناامید کرد.

علی‌اشرف عبدالله‌پوری حسینی، رئیس وقت سازمان خصوصی‌سازی بود و سازمان متبوعش صلاحیت هیچ‌یک از افراد حقیقی از جمله چهره‌های سرشناسی مثل حسین هدایتی مشهور به «عابربانک پرسپولیس» را تأیید نکرد. شخصیت‌های حقوقی مثل شرکت پیشکسوتان پرسپولیس، یکی از شرکت‌های خودروسازی و دو اپراتور بزرگ تلفن همراه نیز نتوانستند از فیلترها عبور کنند.

سرانجام دو باشگاه استقلال و پریسپولیس به عنوان شرکت «فرهنگی» ثبت شدند و بنا بر قوانین، واگذاری آنها غیر ممکن شد. حالا وزیر ورزش وعده عرضه سهام پرطرفدارترین باشگاه‌های ایران در بورس را می‌دهد، اما بعید به نظر می‌رسد چنین اتفاقی نیز رخ دهد؛ هرچند شورای عالی نظارت بر اصل ۴۴ پیشنهاد خود را برای واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس مطرح کرده و قرار شده ۱۰ درصد از سهام باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس برای کشف قیمت در بورس و ۵۰ درصد به شرکت‌های سهامی عام با حداقل ۱۰ هزار سهامدار و ۴۰ درصد دیگر به تعاونی‌های سهامی و فراگیر کل کشور واگذار شود.

بدهی‌های میلیاردی، سودهای میلیاردی

26 تیرماه امسال وزیر ورزش در دیدار با علی پروین و مهدی رسول‌پناه، سرپرست باشگاه پرسپولیس از تصمیم برای واگذاری تمام و کمال سرخابی‌ها و عرضه 100 درصدی سهام هر دو باشگاه در فرابورس و واگذاری به مردم خبر داد، ولی دلایل متعددی سبب شده تاکنون این اتفاق رخ ندهد و البته تصور آینده روشنی نیز برای تحقق خصوصی شدن استقلال و پرسپولیس، ممکن نباشد.

«بدهی‌های انباشته»، عبارتی است که تمام مدیران استقلال و پرسپولیس بعد از روی کار آمدن بر زبان آورده‌اند، ولی تاکنون فقط به حجم بدهی‌ها اضافه شده و البته تأخیر در پرداخت دستمزد مربیان و بازیکنان به‌ویژه خارجی‌ها سبب شده جریمه و دیرکرد هم به دو باشگاه و در واقع دولت تحمیل شود، اما با وجود گلایه مسئولان دولتی از ضرردهی سرخابی‌ها و وعده‌های متعدد برای واگذاری، استقلال و پرسپولیس سود سرشاری را به جیب دولت و همچنین صدا و سیما واریز کرده‌اند.

حساب سرانگشتی یکی از روزنامه‌های ورزشی در سال 90 نشان داد درآمد رسانه ملی فقط از پخش آگهی‌های بازرگانی قبل، بین و بعد از بازی‌های استقلال و پرسپولیس، در سال مبلغی حدود 120 میلیارد تومان است. البته رقم اصلی بسیار بیشتر بود، چرا که قیمت تبلیغات برای بازی‌های مهم مثل دربی پایتخت، فینال جام حذفی و بازی‌هامی ملی محاسبه نشد. همچنین صدا و سیما از برنامه‌های جانبی مانند پیامک مردم به برنامه‌های پربیننده‌ای مثل «نود» نیز درآمدزایی داشته و همچنان دارد. با در نظر گرفتن افزایش نرخ تورم می‌توان تصور کرد چه درآمد سرشاری از پخش بازی‌های دو باشگاه بزرگ پایتخت نصیب صدا و سیما می‌شود و البته تلاش مسئولان فدراسیون برای دریافت حق پخش نیز با توجه به قدرت رسانه ملی، نتیجه‌ای ندارد.

طبیعتاً دولت نیز از این درآمد بی‌بهره نیست و به همین دلیل تاکنون عزمی جدی برای واگذاری استقلال و پرسپولیس به بخش خصوصی مشاهده نشده است. از طرفی دلایل سیاسی را نیز نمی‌توان در احتیاط دولت برای خصوصی‌سازی این دو باشگاه نادیده گرفت. به طور مثال حسین هدایتی، عضو سابق هیئت مدیره باشگاه پرسپولیس که یکی از خریداران جدی این باشگاه محسوب می‌شد، به جرم اخلال در نظام اقتصادی کشور، با محکومیتی طولانی مواجه شد و به زندان رفت، بنابراین احراز صلاحیت و «اهلیت» خریداران این دو باشگاه، یکی از چالش‌های بزرگ دولت به شمار می‌رود.

عرضه بورس؛ تنها راه چاره

عرضه درصدی از سهام این دو باشگاه در بورس شاید بهترین راه برای ساماندهی اوضاع به‌هم ریخته دو باشگاهی باشد که هواداران بسیاری با وجود فشارهای ناشی از گرانی‌ها و شیوع کرونا، دغدغه‌شان را دارند و برای مجاب کردن مسئولان به پاسخگویی درباره شرایط تیم‌شان مقابل مجلس شورای اسلامی تجمع می‌کنند. اوضاع هر دو باشگاه به یک اندازه نابسامان بوده و تجمع طرفداران هر دو تیم استقلال و پرسپولیس مقابل مجلس نشان می‌دهد اوضاع وخیم‌تر از انتساب برچسب علاقه وزیر ورزش به یکی از دو رنگ آبی و قرمز است. اگر هواداران بتوانند در بورس، درصدی از سهام باشگاه مورد علاقه‌شان را خریداری کرده و در انتخاب مدیرعامل باشگاه، نقش ایفا کنند، طبیعتاً دیگر هر فردی قادر به تصدی این پست نبوده و باشگاه را با کوهی از بدهی رها نخواهد کرد. همچنین مدیرعامل ملزم به پاسخگویی در صورت جریمه، بسته شدن پنجره نقل و انتقالات، کسر امتیاز یا سقوط تیم به دسته پایین‌تر خواهد بود.

در حال حاضر پنجره نقل و انتقالات هر دو باشگاه به دلیل پرداخت نکردن مطالبات بازیکنان و مربیان خارجی بسته است. بازیکنان تأثیرگذار دو تیم نیز یکی پس از دیگری جدا می‌شوند، این در حالی است که پرسپولیس حدود دو ماه دیگر باید در دیدار فینال لیگ قهرمانان آسیا به میدان برود. شاید فوتبال ایران، امروز بیش از هر زمان دیگری به پیش‌بینی برانکو نزدیک‌تر است: «پیش‌بینی من این است که با ادامه وضع فعلی، فوتبال ایران آماتور شود».