پیام نو | بسیاری از کارشناسان بر این باورند در صورتی که سویه جدید، غالب در جهان باشد، علاوه بر اینکه بازگشت تقاضا به روزهای پیش از کرونا سخت‌تر است، اعمال محدودیت برای جلوگیری از گسترش آن نیز غیرممکن خواهد بود، چرا که در بسیاری از کشورها، محدودیت‌ها برداشته و حتی زدن ماسک در مکان‌های عمومی دیگر الزامی نیست.

اگرچه به نظر نمی‌رسد شیوع سویه جدید کرونا بر روند رو به رشد قیمت نفت تاثیر بگذارد و آن را معکوس کند. از زمان آغاز درگیری در اوکراین و اعمال بسته‌های تحریمی علیه بخش‌های مختلف روسیه، قیمت نفت در کانال‌های صد دلاری قرار گرفت.

البته که به نظر می‌رسد با رفع اختلاف میان اعضای اتحادیه اروپا، گام بلندی برای حذف روسیه از بازار نفت صورت بگیرد اما در حال حاضر به دلیل نبود جایگزین مناسب، کشورهای اروپایی بر سر تحریم انرژی روسیه به توافق نرسیده و درخواستش از اوپک برای پر کردن جای روسیه نیز بی‌نتیجه مانده است. به نظر می‌رسد زمان آن رسیده که جهان برای پایان جنگ در اوکراین همچنین از بین بردن نااطمینانی نسبت به آینده اقتصادی و مقابله با پوتین تصمیم سخت‌تری اتخاذ کند؛ با نفت بالای صد دلاری و تبعاتش مانند تورم و بیکاری همراه شود یا تا پایان جنگ (که زمان آن مشخص نیست) واردات انرژی از روسیه را ادامه دهد. البته که هرچه جنگ در اوکراین طولانی‌تر باشد، آسیب‌پذیری بازار نفت نیز تداوم خواهد یافت. 

چندی پیش و پس از آنکه برخی اعضای کارتل اوپک از افزایش تولید اجتناب کردند خبرهایی مبنی بر توافق اعضای آژانس بین‌المللی انرژی مبنی بر آزادسازی حدود 240 میلیون بشکه نفت طی 6 ماه آینده برای به آرامش رساندن بازار منتشر شد.180 میلیون بشکه از آن توسط امریکا و از ماه مه آزاد خواهد شد.

با وجود تلاش‌های بسیار، به ثبات رسیدن بازار در کوتاه‌مدت حاصل نخواهد شد، چرا که تنها جنگ روسیه و اوکراین متغیر تاثیرگذار بر این بازار نیستند؛ در این راستا «اکونومیست» معتقد است سه نیروی عدم افزایش تولید توسط اوپک، معضلات شیل امریکا و قرنطینه‌های پی در پی در چین سه ضلع پیچیده‌تر کردن اوضاع در حیاتی‌ترین بازار آن‌هم در میانه جنگ اوکراین است. 

معضل نفت

از زمان آغاز حمله نظامی در خاک اوکراین، نفت قیمت‌های عجیب و غریبی را تجربه کرده؛ از 128 دلار در هر بشکه به 98 دلار رسید اما روز گذشته با افزایشی حدود دو دلاری مجددا به کانال 100 دلاری وارد شد.

اگرچه در صورت توافق اروپا و امریکا بر سر تحریم بخش انرژی این کشور، روزانه 4 تا 5 میلیون بشکه نفت از بازار حذف می‌شود که همین امر می‌تواند بر افزایش بیشتر قیمت‌ها تاثیر بگذارد. با حذف نفت روسیه از بازار، نه تنها قدرت چانه‌زنی این کشور در محافل مختلف کاهش پیدا می‌کند، بلکه عربستان سعودی و امارات متحده عربی بیشترین توانایی برای تاثیر در بازار نفت را به دست می‌آورند؛ براساس گزارش‌های رسمی این دو کشور ظرفیت تولیدی برای جبران بخشی از حذف نفت روسیه از بازار را دارند. 

درخواست مقام‌های اروپایی برای عرضه نفت بیشتر توسط کارتل اوپک روز گذشته وارد فاز تازه‌ای شد؛ در دیدار دبیرکل اوپک با مقام‌های کشورهای اروپایی که از سال 2005 تاکنون بی‌سابقه بوده بحث‌هایی پیرامون کاهش قیمت نفت با توسل به عرضه بیشتر توسط اوپک صورت گرفت که محمد بارکیندو بر عدم عرضه نفت به بازار تاکید کرد.

با استناد به گزارش ماهانه اوپک، تقاضای نفت در سال جاری میلادی به روزی 100 میلیون بشکه می‌رسد که 4 میلیون بشکه بیشتر از سال 2021 میلادی است. در صورت حذف نفت روسیه از بازار، لازم است تولیدکنندگان عمده نفت، حداقل 8 میلیون بشکه نفت در روز به بازار تزریق کنند تا تعادل میان عرضه و تقاضا حفظ شود. البته که در این بین موانع زیادی نیز وجود دارد.

آن‌گونه که معلوم است اوپک نمی‌تواند کمکی برای جبران شوک عرضه در بازار کند؛ بارکیندو در این خصوص به اتحادیه اروپا اعلام کرد که «تحریم‌های جاری و آتی علیه روسیه ممکن است یکی از بدترین شوک‌های عرضه نفت را ایجاد کند و جایگزین کردن این حجم از عرضه غیرممکن بوده و این گروه نفت بیشتری تولید نخواهد کرد.» بر اساس گزارش‌های رسمی اعضای اوپک در ماه فوریه سال جاری 28.46 میلیون بشکه در روز تولید کرده‌اند. اگرچه تولید اکثر کشورهای عضو این کارتل نفتی نسبت به سال 2020 افزایش یافته، اما دبیر کلش می‌گوید که افزایش بیشتر تولید امکان‌پذیر نیست. در شرایطی که حذف روسیه از بازار انرژی مهم‌ترین و تنها راهکار پایان دادن به جنگ در اوکراین است، برخی کشورهای اروپایی بیش از گذشته در تحریم انرژی روسیه مردد مانده‌اند. 

نفع قیمت بالای نفت برای عرب‌ها 

از زمان آغاز همه‌گیری کرونا تا روز گذشته قیمت هر بشکه نفت جهش 122 درصدی داشته و از 45 دلار در سال 2020 به 100 دلار رسیده است. این میزان تغییر بیشتر از همه کشورهای عربی تولید‌کننده نفت به خصوص عربستان سعودی و امارات را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.

عربستان در حال حاضر بیش از 9 میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کند و به همراه امارات ظرفیت تولیدی بالایی برای به ثبات رساندن بازار نفت دارند. از آنجایی که از اعضای اوپک دو کشور ونزوئلا و ایران درگیر با تحریم‌های نفتی هستند، در صورت از بین رفتن تحریم‌ها، شاید بتوانند حجم نفت خروجی از بازار را تا کمی جبران کنند که ممکن است با مقاومت‌هایی همراه باشد.

از زمان آغاز حملات روسیه در خاک اوکراین، کشورهای عربی تولید‌کننده نفت مهم‌ترین برندگان تلاطم در بازار هستند. البته که برخی بر این باورند شاید امریکا نیز بتواند بر هژمونی بازار نفت تاثیر بگذارد و همراه با کشورهای عربی، دست روسیه از بازار را کوتاه کنند. اما اکونومیست گزارش داده که وضعیت این صنعت در امریکا با سال‌های 2014 و 2015 تفاوت‌های زیادی کرده؛ یکی از مهم‌ترین آن اعمال سختگیرانه استانداردهای محیط زیست برای استخراج‌کنندگان است؛ همان چیزهایی که بایدن در کمپین‌های انتخاباتی‌اش بارها از آن سخن گفته بود.

نامعلوم بودن «میزان تقاضا» نیز بر بی‌میلی تولیدکنندگان نفت بی‌تاثیر نیست. پیش‌بینی تقاضای روزانه 100 میلیون بشکه در حالی در گزارش‌های اوپک قرار گرفته که گسترده شدن قرنطینه در چین، نااطمینانی نسبت به آینده را افزایش داده است. هفته جاری شرکت KPMG در یکی از گزارش‌های خود پیش‌بینی کرد که تولید ناخالص داخلی عربستان به دلیل افزایش قیمت نفت 6.7 درصد رشد خواهد داشت. 

با وجود اینکه تقریبا تمام اعضای اوپک از افزایش قیمت نفت بهره می‌برند، نامعلوم بودن آینده مذاکرات برجام باعث شده که امکان هرگونه استفاده از شرایط فعلی برای ایران مقدور نباشد. این امر در شرایطی که تورم سالانه 1400 بیش از 40 درصد است و پیش‌بینی‌ها در خصوص کسری بودجه 400 هزار میلیارد تومانی است و روزانه هزاران نفر از افغانستان به ایران وارد می‌شوند، می‌تواند وضعیت کشور را در سایه نبود درآمدهای نفتی قابل اتکا، سخت‌تر کند.

انتهای پیام