سفر رئیس جمهور به ژاپن و دیدار با "آبه" در حقیقت، تلاشی در راستای شکست بن‌بست موجود در برجام و یافتن راهی برای کاهش اثرات تحریم‌ها است. پس از ناکامی تلاش‌های فرانسه برای میانجیگری میان ایران و ایالات متحده، از آنجا که توکیو، آمادگی خود را از پیش برای نقش میانجیگرانه میان دو کشور اعلام کرده بود، دولت تلاش کرد تا از طریق شینزو آبه و کنش دیپلماتیک او، این مهم را پیگیری کند.

در حال حاضر از میان گفته‌های مقامات دیپلماتیک کشورمان، اینگونه برمی‌آید که نباید درخصوص پیامدها و آورده‌های این سفر چندان خوشبین بود. در شرایط کنونی، دونالد ترامپ در وضعیت سیاست داخلی ایالات متحده درگیر مسئله استیضاح بوده و ظرف دو روز آتی، تکلیف این مسئله در کنگره آمریکا روشن خواهد شد. بر این مبناف حتی اگر کنگره نیز به استیضاح رئیس جمهور رای ندهد، باز هم پاتک‌ها و تبعات این مسئله در میان مناسبات ترامپ و دموکرات‌ها تداوم خواهد داشت.

نکته قابل اعتنا در این میان، اینکه در قواعد سیاست، وقتی رهبران در شرایط قدرت قرار بگیرند، معمولا تمایلی به اعطای امتیاز ندارند و از این رو، اگر شاهد استیضاح ترامپ در روزهای آتی نباشیم، کنش مقامات کاخ سفید بر این اساس، دستخوش تغییرات رادیکال خواهد شد. مضاف بر اینکه، تحولات داخلی ایران نیز، شاید مشاوران اطراف ترامپ را به این جمع‌بندی رسانده باشد که، تحریم‌ها موثر بوده و نیازی به دادن امتیاز بیشتر به تهران نباشد.

با این اشارات و تفاسیر باید گفت که ظاهرا، شرایط محیطی برای گشایش در روابط تهران و واشنگتن، چندان مناسب نیست و باید به انتظار نشسته و دید که آیا در دیدار روحانی و آبه، مسائلی بر خلاف وضع موجود مورد طرح قرار گرفته و توانایی ایجاد تغییرات در روند کنونی را خواهد داشت، یا خیر.

نکته لازم به اشاره در این باره اما به اقوالی مرتبط است که شاید جنسی از آن را در روزهای اخیر در برخی از رسانه‌ها، دال بر آنچه دام واشنگتن در توکیو برای تهران خوانده شده، شنیده‌ایم. در این رابطه به شخصه معتقدم که چنین مباحثیر در عرصه سیاست خارجی محل بحث نیست. به هر حال، روحانی نیز به مانند هر رئیس دولتی، استراتژی برای مناسبات رفتاری خود در حوزه دیپلماسی تعریف کرده و تلقی رئیس جمهور بر این است که با سفر به توکیو، توانایی به دست‌یابی به برخی از اهداف را خواهد داشت.

اینکه ما، دیدار دو مقام دیپلماتیک به مانند روحانی و آبه را برای ایران یک دام بدانیم، چندان صاحب موضوعیت نیست. چرا که کشورها و دستگاه‌های دیپلماسی دولت‌هاف همواره به رصد اوضاع و شرایط پرداخته و بر اساس آن به یک جمع‌بندی منسجم و مشخصی دست پیدا می‌کنند. بر این اساس، معتقدم که موضوع این سفر به این سادگی نیست که بر فرض، رئیس جمهور به یک سفر دیپلماتیک رفته و به سادگی تحت تاثیر فضا قرار گرفته و نهایتا به دادن امتیاز مبادرت ورزد. به هر حال، مشاورین رئیس جمهور و دیپلمات‎‌های حاضر در این سفر نیز، به لحظه مشغول رصد اوضاع هستند و وقوع چنین اتفاقاتی، نوعا دور از ذهن به نظر می‌رسد.

*کارشناس بین‌الملل و تحلیلگر مسائل آمریکا